Spataders, in medische termen varices (enkelvoud varix) genoemd, zijn aders – meestal in de benen – die wijder zijn geworden en die in een aantal gevallen onder de huid zichtbaar zijn als een blauwpaarse verdikking. In ons lichaam moet bloed voortdurend stromen om alle organen en weefsels van zuurstof en voedingsstoffen te voorzien. In de longen wordt zuurstof opgenomen in het bloed dat vervolgens via het hart en de slagaders naar de haarvaten stroomt. Het bloed stroomt daarna via de aders, gestimuleerd door spierbewegingen in de kuit, terug richting longen. Hierna begint het rondje opnieuw.
In een ader is de bloeddruk lager en stroomt het bloed wat langzamer. De vaatwand is slapper dan die van slagaders en de wanden kunnen dan ook gemakkelijk wat wijder worden. Omdat bloed van beneden naar boven terug richting de longen getransporteerd moet worden, zitten er in de aders klepjes die voorkomen dat het bloed terugstroomt naar beneden vanwege de zwaartekracht. Aders zijn herkenbaar aan hun blauwige kleur. Deze kleur wordt veroorzaakt door het zuurstofarme bloed.
Een spatader ontstaat als de kleppen in de aders minder goed sluiten en gaan lekken. Hierdoor stroomt er bloed de verkeerde kant op en neemt de druk op de ader toe. Hierdoor verwijdt de ader en gaan ook de zijtakken van de ader uitzetten, waarna de ader zichtbaar wordt onder de huid.
Klachten bij spataders
Spadaders kunnen verschillende klachten geven die per persoon kunnen wisselen en die eigenlijk niet samenhangen met de hoeveelheid en de grootte van de spataders. Vaak geven ze eigenlijk helemaal geen klachten en zijn ze alleen maar ‘lelijk en ontsierend’. Klachten die kunnen optreden, zijn:
- Kramp
- Jeuk
- Zware vermoeide, warme benen
- Pijn
- Vocht vasthouden (oedeem)
- Huidproblemen
- In ernstige gevallen een wond die niet wil genezen (open been).
Soms kan een spatader gaan ontsteken. Dit wordt veroorzaakt door een stolsel (geen trombose!) en is voelbaar als een pijnlijke verharding.
Behandelmogelijkheden
Er zijn diverse behandelmogelijkheden als iemand van spataders verlost wil worden. Hiervoor moet wel een onderscheid gemaakt worden wat betreft de locatie van de spataders. Zitten deze in een van de twee stamaders (de grote oppervlakkige aders die lopen aan de binnenzijde van het been van de enkel tot de lies en in de kuit) of in een zijtak. Als een spatader in een van de stamaders zit, kan de spatader gestript of dichtgebrand worden. Bij het strippen wordt de volledige ader verwijderd. Het dichtmaken gebeurt met behulp van hitte, veroorzaakt door bijvoorbeeld laserlicht. Soms wordt de spatader dichtgeplakt met medische lijm, die via een katheter wordt ingebracht.
Moeten de zijtakken behandeld worden, dan worden de spataders meestal gesclerodeerd oftewel ‘weggespoten’. Door het inspuiten van een vloeistof, plakken de vaatwanden aan elkaar, waarna er geen bloed meer doorheen kan stromen en de spadader onzichtbaar wordt. In sommige gevallen kan een spatader verwijderd worden door hem, via een klein sneetje, met een soort haaknaald naar buiten te trekken.
In de familie
Spataderen zitten ‘in de familie’ en zijn niet altijd te voorkomen. De kans om spataders te ontwikkelen, is tussen de 40 en 90 procent als een of beide ouders spataders hebben. Toch zijn er welke leefregels die, als deze in acht worden genomen, de kans op het ontstaan van spataders kunnen verminderen. Zo is het belangrijk om voldoende te bewegen, zeker als iemand een staand beroep heeft. Ga bijvoorbeeld regelmatig wandelen en/of fietsen. Hierdoor worden de kuitspieren gestimuleerd en wordt het bloed gemakkelijker omhoog geduwd. Draag daarnaast altijd therapeutische of steunkousen tijdens langere autoritten en in het vliegtuig.
Heb je pijnklachten neem dan altijd contact op met de huisarts. Deze klachten kunnen ook verband houden met een andere aandoening.
