Bloedarmoede ofwel anemie (dat bloedloosheid betekent in het Oudgrieks), is een verschijnsel dat relatief bij veel mensen voorkomt. Men spreekt van bloedarmoede als er in het bloed te weinig rode bloedcellen aanwezig zijn, of als er een tekort is aan het eiwit hemoglobine. Als je bloedarmoede hebt dan ben je vaak vermoeid, heb je last van hoofdpijn en/of duizeligheid en kun je kortademig zijn en hartkloppingen krijgen. Hoe ontstaat bloedarmoede eigenlijk en kan er iets aan gedaan worden? Je leest het in deze blog.
Bloed
Om te begrijpen hoe bloedarmoede ontstaat, is het goed om eerst wat meer over bloed in zijn algemeenheid te vertellen. Ons bloed bestaat voor meer dan de helft uit bloedplasma. Dit is een gele vloeistof waarin rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes ronddrijven. Ruim negentig procent van dit plasma bestaat uit water, de andere achtenhalf procent is eiwit, zout, suiker en vet. Via plasma worden zuurstof, hormonen, vetten, glucose een kooldioxide vervoerd. Ook speelt het een rol bij het zo constant mogelijk houden van de temperatuur van het lichaam.
De andere helft van het bloed bestaat uit drie soorten cellen; witte bloedcellen, die betrokken zijn bij ons afweersysteem, bloedplaatjes, die een rol spelen bij de bloedstolling en rode bloedcellen die zuurstof transporteren. Deze rode bloedcellen zijn van alle drie de celsoorten met stip in de meerderheid. In rode bloedcellen bevindt zich het molecuul hemoglobine. Dit molecuul is, naast dat het verantwoordelijk is voor de rode kleur van het bloed, verantwoordelijk voor het zuurstoftransport door het hele lichaam. Het bindt zowel zuurstof als kooldioxide (CO2) dat als afvalproduct wordt uitgeademd. Zijn er te weinig rode bloedcellen of is er een tekort aan hemoglobine dan ontstaat er bloedarmoede en krijgt het lichaam structureel te weinig zuurstof.
In een normale situatie is er een balans in het lichaam tussen de aanmaak van bloed en de afbraak ervan. Een rode bloedcel leeft ongeveer vier maanden. Daarom worden er in beenmerg steeds nieuwe rode bloedcellen aangemaakt. Naast deze aanmaak zijn er bepaalde voedingsstoffen nodig om ervoor te zorgen dat de rode bloedcellen uitgroeien tot cellen die ook zuurstof kunnen vervoeren. De stoffen zijn; ijzer, foliumzuur en vitamine B12. Zijn deze stoffen niet in voldoende mate aanwezig, dan stagneert een goede aanmaak van de rode bloedcellen.
Foliumzuur
Foliumzuur zit van nature onder meer in gist, in lever, in groene bladgroenten en asperges, in wortelen, noten en in eigeel. De aanbevolen hoeveelheid foliumzuur is driehonderd microgram per dag.
Vitamine B12
Vitamine B12 komt met name voor in vlees, vis, melk en eieren en een beetje in plantaardige producten, zoals zuurkool. Gemiddeld heeft een mens zo’n vijf microgram per dag nodig.
Als een van deze twee stoffen niet voldoende aanwezig is, worden er minder rode bloedcellen aangemaakt.
IJzer
Een andere reden voor het ontstaan van bloedarmoede is een gebrek aan ijzer. IJzer zit in dierlijk voedsel, als vlees en eieren, maar ook in peulvruchten, granen en in peterselie. IJzer speelt een grote rol in de aanmaak van hemoglobine, het molecuul dat zuurstof door het lichaam vervoert. Is er een ijzertekort dan zal er ook een hemoglobinetekort zijn.
Een gebrek aan ijzer is verreweg de meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede; dit is wereldwijd in tachtig procent het geval. In de meeste gevallen ontstaat het ijzertekort door het er niet genoeg van binnenkrijgen via voeding. Een ijzergebrek wordt duidelijk op het moment dat het hemoglobinegehalte in het bloed geprikt wordt en deze lager is dan 8 mmol/l bij mannen en 7 mmol/l bij vrouwen. De normale waarden liggen voor mannen tussen de 8,5 mmol/l en 11 mmol/l en voor vrouwen tussen de 7,5 mmol/l en 10 mmol/l.
Naast een te laag hemoglobinegehalte, geeft het lichaam ook andere signalen af, als er een ijzertekort is. Zo is er vaak sprake van gescheurde mondhoeken en nagels, van haaruitval, aften en soms ook van jeuk. Om de problemen van het ijzergebrek op te lossen, is het, heel simpel gezegd, noodzakelijk om voldoende ijzer binnen te krijgen via voeding en/of het gebruik van ijzersupplementen. Deze laatsten moeten minimaal drie tot zes maanden worden gebruikt.
Wordt de bloedarmoede veroorzaakt door een foliumzuur of vitamine B12 tekort, dan kan dit tekort, naast voeding, worden aangevuld met medicijnen. Voor foliumzuur betreft dit tabletten, die zonder recept verkrijgbaar zijn. Om vitamine B12 aan te vullen, moeten tabletten of injecties gegeven worden.
Voor meer informatie over medicatie bij bloedarmoede, kun je altijd terecht bij je apotheker.
