Bijna een jaar geleden, in het voorjaar van 2020, werd in Europa pijnlijk duidelijk dat we wel een unie van 27 lidstaten zijn, maar dat we in tijden van crisis niet op alle fronten samenwerken. In de bestrijding van de coronapandemie, bleken we elkaar zelfs tegen te werken door als individuele landen grenzen te sluiten en hulpmiddelen als mondkapjes te hamsteren, zodat elders een tekort ontstond. Op 16 september 2020 meldde de Europese Commissie deze ontwikkelingen als zeer onwenselijk te beschouwen en in de jaarlijkse ‘State of the Union’ kondigde de voorzitter van de commissie, Ursula von der Leyen, dan ook een betere samenwerking wat betreft gezondheidszorg aan. Een belangrijk onderdeel van deze betere samenwerking betreft een nieuwe geneesmiddelenstrategie. Deze strategie, verwoord in een dertig pagina’s tellend document, behelst onder meer het ontwikkelen van wetten, richtlijnen en voorstellen op het gebied van geneesmiddelenproductie, -inkoop en -verkoop binnen de Europese Unie.
We pikken er de vijf belangrijkste punten uit:
1. Knelpunten in de geneesmiddelenvoorziening voorkomen
Al jaren blijkt Europa te kampen te hebben met tekorten als het gaat om leveringen van medicijnen met bepaalde belangrijke werkstoffen. Dit uit zich regelmatig in het niet beschikbaar of leverbaar zijn van medicijnen, zoals medicijnen tegen hoge bloeddruk, depressie, de ziekte van Parkinson en anticonceptiepillen. De voornaamste reden hiervoor is dat deze medicijnen en/of hun grond- c.q. werkzame stoffen niet uit Europa komen, maar uit landen als China en India. Door productie meer in Europa te laten plaatsvinden, kan de afhankelijkheid van deze derde wereldlanden afnemen. Hierbij mogen de productiekosten niet leidend zijn.
2. Alle burgers van Europa krijgen toegang tot geneesmiddelen
Uit recent onderzoek blijkt dat niet alle geneesmiddelen in alle landen in de EU op de markt gebracht worden. Dit omdat fabrikanten daartoe geen verplichting hebben. Daarnaast hebben de meeste fabrikanten langdurige octrooien op hun producten, waardoor het onmogelijk wordt voor andere fabrikanten goedkopere versies van eenzelfde medicijn op de markt te brengen. Hierdoor zijn de kosten voor medicijnen soms zo hoog dat deze niet betaald kunnen worden en patiënten hiervan de dupe zijn. De EU wil nu concurrentie aanmoedigen en middels richtlijnen een meer eenduidig prijsvergoedingenbeleid stimuleren, waarbij alle 27 EU-landen als één marktmacht optreden.
3. Bevorderen van onderzoek, innovatie en duurzaamheid
Sinds jaar en dag wordt er veel onderzoek gestoken in de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Dit is echter niet altijd afgestemd op de behoeften van de patiënt, maar meestal op of een medicijn veel geld gaat opleveren. Met name op het gebied van kinderkanker, zeldzame neurodegeneratieve ziekten en antimicrobiële resistentie loopt onderzoek achter, omdat de groep patiënten te klein is om er goed geld aan te verdienen. De EU wil met een voorstel, dat in 2022 ingediend zal worden, onderzoek evenwichtiger regelen, waarbij ook ‘kleinere patiëntengroepen’ meegenomen worden. Ook wil men dan direct de productie verduurzamen en dus milieuvriendelijker maken.
4. Het instellen van een autoriteit voor snelle reacties op noodsituaties
Met de uitbraak van COVID-19 bleek dat er in Europa geen breed plan aanwezig was hoe om te gaan met een grensoverschrijdende gezondheidscrisis. Om dit voor de toekomst beter te regelen, zal de autoriteit voor noodmaatregelen op gezondheidsgebied (HERA – Health Emergency Response Authority) worden ingesteld. Dit agentschap zal zich niet alleen richten op concrete noodsituaties, maar ook op onderzoek naar nieuwe antibiotica en productiecapaciteit en de vraag naar grondstoffen coördineren.
5. Eén Europese databank met gezondheidsgegevens
Om adequaat tussen alle 27 lidstaten gegevens betreffende gezondheid te kunnen delen en uitwisselen, is een eenduidige databank een voorwaarde. De Common European Data Space (EDHS) zal hier speciaal voor worden ingericht. Een voorwaarde hiervoor is wel dat alle landen binnen de EU hun eigen gezondheidsstelsels volledig digitaliseren. Hiermee wordt een breed kader gecreëerd waarbinnen de medische zorg in heel Europa volgens eigen normen en waarden van de EU verbeterd wordt.
