In onze blog ‘Het immuunsysteem, hoe werkt dat eigenlijk’, schreven we al dat het immuunsysteem - dat ook wel het afweersysteem wordt genoemd – ons continu beschermt tegen indringers van buitenaf, zoals virussen, bacteriën, parasieten en schimmels. Uit onderzoek van Richard J. Davidson, professor in de psychologie aan de Universiteit van Wisconsin-Madison, blijkt echter dat niet alleen indringers ons ziek kunnen maken, maar dat langdurige stress hier ook een bijdrage aan levert. Hij beschrijft dit in zijn boek ‘The emotional life of your brain’.
Tekst gaat verder onder de video.
Wat is stress eigenlijk?
Stress komt als woord oorspronkelijk uit de bouwwereld en staat voor de kracht die wordt uitgeoefend op een voorwerp. Letterlijk betekent het dus kracht of druk. Als wij het over stress hebben dan spreken we meestal over ongezonde druk, over te veel spanning. Stress is niet per definitie slecht voor het lichaam. Iedereen heeft wel een beetje stress nodig om goed te kunnen functioneren. Een gezonde dosis stress maakt je alert en in staat te presteren. Maar soms ligt er te veel op ons bord, maken we ons zorgen of zijn er tegenslagen op relationeel of financieel gebied. Een teveel aan stress ontstaat als datgene wat je aankunt niet meer in verhouding staat tot datgene wat je moet verwerken. Dit wordt ook wel draagkracht versus draaglast genoemd. Wat je aankunt, wordt grotendeels bepaald door je eigen karakter en door je ervaringen en vaardigheden. Daarnaast spelen externe factoren hierbij ook een rol. Denk bijvoorbeeld aan een tekort aan slaap, relationele omstandigheden of een teveel aan werk.
Wat gebeurt er in het lichaam?
Stress uit zich op verschillende manieren. Zo zijn er lichamelijke signalen, zoals hoofdpijn of hartkloppingen en psychische signalen waarbij de gemoedstoestand verandert en iemand prikkelbaar of cynisch wordt en men vaak moeite heeft met helder nadenken en last ondervindt van geheugenverlies.
Wat de oorzaak ook is, standaard worden bij stress een aantal hormonen in ons lichaam getriggerd die te maken hebben met het vecht- en vluchtmechanisme. Hormonen die bedoeld zijn om snel te kunnen reageren als er gevaar dreigt door bijvoorbeeld weg te rennen. Een van deze hormonen is adrenaline. Adrenaline zorgt ervoor dat je spieren aanspannen, je hartslag en je bloeddruk stijgen en je oppervlakkiger gaat ademhalen. Ook vertraagt je spijsvertering en gaat de zweetproductie omhoog. Naast adrenaline wordt ook het hormoon cortisol actief. Dit hormoon zorgt voor een stijging van de bloedsuikerspiegel en voor een versnelling van de stofwisseling. Dit gebeurt omdat je extra energie nodig hebt om adequaat te kunnen reageren. Cortisol zorgt echter ook nog voor iets anders; het onderdrukt het immuunsysteem. Het tegenhouden van ziekmakende indringers is namelijk een stuk minder belangrijk dan het gevaar overleven.
Op deze manier op stress reageren, zit al van oudsher in de mens en is nooit veranderd. Voor onze vroege voorouders was het hét mechanisme dat hen in staat stelde om te overleven en ook nu komt het van pas in extreme omstandigheden. Echter zijn er tegenwoordig ook veel momenten te noemen die stress oproepen waarbij dit hormoonsysteem ons in de weg zit.
Stress als ziekmaker
Als stress aanhoudt, dan blijft het lichaam flink wat cortisol aanmaken. Hierdoor wordt het immuunsysteem voor langere tijd onderdrukt wat een negatief effect heeft op de weerstand en dus op de gezondheid in het algemeen. Ervaar je chronisch stress dan kan de overproductie van cortisol zelfs leiden tot diabetes type II, tot overgewicht, spijsverteringsklachten of tot hart- en vaatziekten.
Het is dan ook belangrijk ervoor te zorgen dat je stress-levels niet continu (te) hoog zijn. Dat is echter voor velen van ons gemakkelijker gezegd da/n gedaan. Eet in ieder geval gezond en drink altijd voldoende water. Zorg ook voor genoeg slaap en beweeg dagelijks minimaal een half uur, het liefst buiten. Jezelf alleen opladen tijdens vakanties werkt vaak averechts. Als je na lange tijd van stress, ineens los kunt laten, raken je hormoonstelsel en je immuunsysteem in de war. Deze moeten opnieuw in balans komen, waardoor je vaak juist op vakantie ziek wordt, dagenlang hoofdpijn ervaart of je extreem vermoeid voelt.
