Vaak hoort u er eentje zoemen op uw slaapkamer als u net lekker wilt gaan slapen. De Culex Pipiens oftewel de gewone huissteekmug. ’Verdorie’ denkt u misschien, ‘ik had eerst het licht uit moeten doen, voordat ik het raam openzette’, maar wist u dat dat voor deze muggen helemaal niet uitmaakt? Ze komen namelijk helemaal niet af op licht, ze komen af op uw adem. Op de CO2 oftewel de stikstof die u uitademt om preciezer te zijn.
De Culex Pipiens, één van de weinige steekmuggen die daadwerkelijk mensen steekt, behoort tot de meer dan 3500 verschillende soorten steekmuggen, die al 80 miljoen jaar op aarde bestaan. In het verleden hebben steekmuggen al heel veel leed veroorzaakt door bijvoorbeeld dood en verderf te zaaien met het West-Nijlvirus ten tijde van Alexander de Grote en het verslaan van het Britse leger door overbrenging van Malaria in koloniaal Amerika. En ook tegenwoordig is deze steekmug nog steeds het meest dodelijke dier op aarde. Per jaar sterven meer dan één miljoen mensen aan overgebrachte ziekten, zoals Dengue, Zika en Malaria.
Waarom steken muggen eigenlijk? Steken ze omdat we ze bang of kwaad maken, net als bij bijvoorbeeld wespen of bijen of vinden ze ons gewoon een lekker hapje? En waarom wordt de één eigenlijk vaker gestoken dan de ander? Laten we eerst de reden van het steken eens onder de loep nemen. Muggen steken niet omdat ze ons zo lekker vinden of dat ze ons bloed als voedsel voor zichzelf nodig hebben. Nee ons bloed is een voedingssupplement dat ten goede komt aan de ei-rijping. Het is aanvullend voedsel voor toekomstig nageslacht. Logische conclusie is dan ook dat het alleen maar vrouwtjesmuggen zijn die steken, de mannetjes hebben hele andere prioriteiten in het leven.
Stikstof
Als we ademen dan ademen we zuurstof in en stikstof uit. In deze stikstof bevinden zich zo’n driehonderd verschillende chemische reacties van afvalstoffen uit ons bloed, die muggen al op zo’n vijftien meter afstand ‘ruiken’ met twee speciale antennes op hun kop. Ze ruiken of in ons bloed nu net die stoffen, zijnde specifieke aminozuren, zitten die broodnodig zijn voor de goede ei-rijping en als dat zo is, wordt diegene het slachtoffer. Eenmaal geland op het lichaam, zoekt de mug met haar steeksnuit een haarvat om hier, als ze de kans krijgt, gemiddeld zo’n drie minuten bloed uit op te zuigen. Drie minuten is een behoorlijke tijd en dat zorgt dan ook voor een inname van drie keer haar eigen lichaamsgewicht. Om er nu voor te zorgen dat het te zuigen bloed niet gaat klonteren, een normale direct intredende reactie, stuurt de mug langs haar steeksnuit speeksel naar beneden als een anti-klontermiddel. En laat dat speeksel nu net bij de meesten van ons een reactie opwekken. We herkennen het eiwit erin als lichaamsvreemd, waardoor onze mestcellen oftewel onze verdedigers in de aanval gaan. Bij de een gebeurt dit heviger dan bij de ander, vandaar dat niet iedereen even grote muggenbulten heeft en sommigen van ons reageren zelfs helemaal niet. Dat zijn de mensen die zeggen nooit gestoken te worden. Dat worden ze dus wel, er volgt alleen geen reactie. Omdat we als mens ook wel een beetje wennen aan die vreemde eiwitten, zullen we naar mate we ouder worden, steeds minder hevig reageren. Pas als u bijvoorbeeld in het buitenland gestoken wordt, door een iets andere mug, ziet u ineens weer muggenbulten verschijnen.
Hoe voorkomen we dat we gestoken worden?
Er doen veel verschillende verhalen de ronde over hoe u ervoor kunt zorgen dat u niet gestoken wordt. Knoflook eten bijvoorbeeld of met een apparaatje in het stopcontact, maar helaas, dat helpt niet. Belangrijk is in ieder geval te zorgen dat er nergens in uw buurt stilstaand water te vinden is. In bloempotten en zo. Hier leggen muggen namelijk hun eitjes en het is logisch om de voedselbron hier zo dicht mogelijk bij te zoeken. De eitjes worden namelijk vrij snel na de bloedopname gelegd. De enige goede manier om te voorkomen dat een mug steekt, is door uw lichaam, in te smeren met DEET. Dit is een product dat muggen echt afschuwelijk vinden en waar ze dus ver van blijven. Citroengeur vinden ze overigens helemaal niet vervelend. Dus dat riekende citronellakaarsje ’s zomers buiten op tafel doet niet veel anders dan een klein geurend lichtje in de duisternis zijn.
