“Eene krachtige luchtverversching kan de smetstof verdrijven”
Honderd jaar geleden, om precies te zijn in 1918 en 1919, werd de wereld net als nu door het coronavirus, in haar greep gehouden door een pandemie; die van de Spaanse griep. Wereldwijd werden er toen zo’n vijfhonderd miljoen mensen door dit influenzavirus geïnfecteerd, waarvan 10% kwam te overlijden, wat neerkomt op het ongelooflijke aantal van vijftig miljoen mensen. Een veelvoud van het aantal slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. Vijftig miljoen sterfgevallen betekent enorm veel meer sterfgevallen dan nu tijdens de coronacrisis. Deze teller wat betreft overledenen aan COVID-19 stond per 15 oktober 2020 wereldwijd op 1.086.130 mensen.
Spaanse griep
De Spaanse griep heeft eigenlijk een totaal verkeerde naam gekregen want de griep kwam helemaal niet uit Spanje. Spanje was het eerste land echter dat er openlijk over schreef tijdens de Eerste Wereldoorlog - waarin zij overigens neutraal waren - toen de koning van Spanje met het virus besmet bleek. Het virus waarde op dat moment al hevig rond in heel Europa. De eerste bekende besmetting werd in maart 1918 geregistreerd in Kansas in Amerika en het virus verspreidde zich waarschijnlijk via soldaten die in de Eerste Wereldoorlog naar de loopgraven werden gestuurd, over Europa. Inmiddels heeft men, na veel onderzoek, ontdekt dat de oorsprong van het virus, net als COVID-19, in China gezocht moet worden, waar het waarschijnlijk van dier op mens is overgedragen.
De Spaanse griep kwam in één jaar tijd drie keer terug. De eerste golf, die in maart 1918 begon, verliep relatief mild en eiste niet zo erg veel levens. De tweede golf, in augustus van datzelfde jaar, bleek echter extreem dodelijk. Mensen die besmet waren, kregen longproblemen, zoals een hevige longontsteking met ademhalingsproblemen, hun huid verkleurde en binnen een paar dagen was men dood. Na deze tweede volgde nog een derde, iets minder dramatische, golf, waarna de ziekte niet meer terugkwam.
Overeenkomsten
Er zijn veel overeenkomsten op te noemen tussen de Spaanse griep en COVID-19. De eerste: het land van herkomst China, benoemden we al. Echter tussen de virussen onderling zit geen enkele overeenkomst. Ze zijn, behalve dat het beide virussen zijn, totaal verschillend van elkaar. De Spaanse griep is een influenzavirus en COVID-19 een coronavirus. Een influenzavirus is een virus dat snel kan muteren en dat een erg dodelijk verloop kan hebben. Het coronavirus heeft dit minder, waardoor er naar alle waarschijnlijkheid ook minder mensen aan zullen overlijden. De overeenkomsten zitten in de manier waarop overheden grip proberen te krijgen op de verspreiding van het virus en hoe hier door de bevolking op wordt gereageerd.
De maatregelen die er in 1918 genomen werden, lijken heel sterk op die van nu. De scholen werden gesloten, men mocht niet samenscholen, mensen moesten in quarantaine en openbare ruimtes werden veelvuldig gedesinfecteerd. Ook werd het dragen van een neus- mondmasker in openbare gelegenheden dringend geadviseerd. En net als nu leverde het dragen van mondmaskers stevige discussies op. Niet zo zeer vanwege de vraag of het dragen van een mondkapje wel of geen bescherming biedt, nee veel mensen weigerden er eentje te dragen omdat het dragen ongrondwettelijk was; het was niet bij wet geregeld. In Engeland maakt men een (stomme – zonder geluid) voorlichtingsfilm over hoe men besmettingen relatief eenvoudig kon voorkomen en hoe men zelf mondkapjes kon maken ter eigen bescherming.
De tekst gaat verder onder de video
Naast maatregelen die vanuit de overheid werden ingesteld, werd er door verschillende fabrikanten geprobeerd een slaatje te slaan uit de angst voor de griep die onder de bevolking heerste. Zo werd in een advertentie in diverse Nederlandse kranten aangegeven dat het slikken van abdijsiroop zorgde dat de Spaanse griep aan jou voorbij zou gaan. Dat het middel slechts bestond uit suikerwater met kaneel en dus geen geneesmiddel of preventiemiddel was, werd er niet bij vermeld.
Centrale Gezondheidsraad
Net als tijdens deze coronacrisis werden de ziektegevallen van de Spaanse griep in Nederland in kaart gebracht en geregistreerd. Dit op verzoek van de toenmalige Centrale Gezondheidsraad. Zij adviseerden daarnaast om een goede persoonlijke hygiëne in acht te nemen en ‘volksophoopingen’ te vermijden.
In het voorjaar van 1918 zwakte de hevigheid van de griep in Nederland flink af, om in oktober in alle hevigheid terug te keren. Nu dus in die al eerder beschreven zeer dodelijke variant. Wie besmet werd ging razendsnel achteruit, soms overleed iemand al binnen een aantal uur. Als fake news avant la lettre werd geschreven dat de regering de bevolking voor de gek hield door te vertellen dat het hier om een griep ging terwijl het in werkelijkheid longpest was die het einde der tijden aankondigde.
De regering greep, anders dan nu, niet of nauwelijks in. De minister van Arbeid, Aalberse gaf na Kamervragen aan dat er toch geen maatregelen bekend waren die enige kans van slagen hadden, ook al gaf de Centrale Gezondheidsraad duidelijke adviezen. Een van de burgerlijke initiatieven die uit wanhoop dan maar werd bedacht was het houden van een Algemeene Biddag op 28 november 1918. Hier probeerde men met een landelijk gebed God zover te krijgen dat de Spaanse griep zou stoppen.
De Spaanse griep is dus na drie golven uitgedoofd. Wat betreft corona zitten we nu in de tweede golf die meer zieken, maar tot nu toe minder sterfgevallen geeft dan de eerste. Hopelijk stopt het hierbij.
