Een adenovirus – er bestaan meer dan zestig verschillende typen van – is een zeer regelmatige infectieveroorzaker bij zowel kinderen als bij volwassenen. Meestal veroorzaakt dit virus een luchtweginfectie, een oor- en/of keelontsteking of een niet etterende oogontsteking. In een aantal gevallen is het virus verantwoordelijk voor een maag-darmontsteking, een gastro-enteritis.
Eigenlijk is een adenovirus een heel gewoon verkoudheidsvirus en helaas is het, omdat het een virus is, niet met medicijnen te bestrijden. Dit komt omdat een virus slechts alleen een klein stukje genetisch materiaal is met daaromheen een eiwitlaagje. Dringt een virus binnen in het lichaam, en dit gebeurt meestal via het inademen van kleine druppeltjes in de lucht die iemand anders uithoest of -niest of door het aanraken van oppervlakken waarop het virus aanwezig is (bijvoorbeeld handen, deurklinken en trapleuningen), dan laat het in cellen zijn genetisch materiaal los en zet de cellen aan tot het vermenigvuldigen ervan. Het virus kaapt als het ware de cel en de cel gaat zelf viruseiwitten aanmaken die op hun beurt weer zoeken naar nieuwe cellen om te kapen. Zo breidt het virus zich razendsnel uit.
Een virus is ontzettend klein en dus niet met het blote oog waarneembaar. Je kunt dan ook nooit zien of je besmet wordt of dat een virus in de lucht of op een voorwerp zit. Leg je een virus onder een elektronenmicroscoop waarmee je meer dan een miljoen keer kunt vergroten, pas dan kun je het virus bekijken. Ter vergelijk: Een virus heeft de grootte van een voetbal op een voetbalveld dat zo groot is als heel Europa.
Een virus is zo primitief van samenstelling dat het, in tegenstelling tot een bacterie, niet zelfstandig kan leven. Ze kunnen van zichzelf ook eigenlijk helemaal niets, behalve afwachten tot ze per toeval in een levend lichaam bij een passende cel terechtkomen waaraan ze zich kunnen vasthechten, binnendringen en zich vervolgens vermeerderen.
Als iemand besmet wordt met een adenovirus, dan zal het lichaam zijn uiterste best gaan doen om het virus weer kwijt te raken. Het afweersysteem, ook immuunsysteem genoemd, wordt in werking gezet. Dit immuunsysteem is in staat om een virus als lichaamsvreemd te herkennen. Dit gebeurt met behulp van witte bloedcellen (lymfocyten) en antistoffen. Deze kunnen beide overal in het lichaam in weefsels doordringen en zo ‘indringers’ herkennen. Het virus wordt vervolgens omringd met antistoffen, waarna deze het virus opruimen.
Als het virus voor de eerste keer of in een gewijzigde (gemuteerde) vorm, het lichaam binnenkomt, dan heeft het immuunsysteem tijd nodig om antistoffen te produceren. Hierdoor ontstaan eerst ziekteverschijnselen, zoals hoesten, niezen of een ontsteking. In deze periode is iemand die besmet is, zelf ook heel besmettelijk voor anderen. In dit geval geldt hoe zieker iemand is, des te meer iemand hoest en/of niest en hoe meer van het virus er op deze manier in de lucht verspreidt wordt. Een goede hoest- en nieshygiëne, het vaak de handen wassen en afstand houden; maatregelen die we ons allen eigen gemaakt hebben ten tijde van corona, kunnen helpen om een besmetting zo veel mogelijk tegen te gaan.
Wat kun je zelf doen als je ziek bent van een adenovirus?
Over het algemeen kun je, als je besmet bent met een adenovirus, geen medicatie innemen die het virus zelf bestrijdt. Wel kan paracetamol helpen om je wat minder ziek te voelen. Heb je een oogontsteking, maak het oog dan meerdere keren per dag voorzichtig schoon met een schoon wattenstaafje en water. Was hierna altijd goed je handen. Verder is het een kwestie van uitzieken; je lichaam zal de infectie binnen een aantal dagen tot ruim een week vanzelf opruimen. Heb je last van een aanhoudende diarree, drink dan ORS (Oral Rehydration Salts), een mengsel van zouten en druivensuiker dat uitdroging voorkomt.
Ga met je klachten naar de huisarts als je je aanhoudend suf voelt, een lage weerstand hebt door een andere ziekte of medicijngebruik, of last blijft houden van stevige diarree. Overleg met je apotheker over het gebruik van paracetamol en ORS.
