De ramadan, de negende maand van de Islamitische maankalender, is de heilige maand van inkeer waarin moslims naar voorbeeld van de profeet Mohammed tussen dageraad en zonsondergang vasten. Voor mensen met een chronische aandoening, zoals diabetes mellitus (suikerziekte), is meedoen aan deze periode niet gemakkelijk. Dit omdat het leef- en eetpatroon en de inname van calorieën, koolhydraten en vaak ook medicijnen, gedurende de dag anders verlopen dan normaal. De Koran schrijft niet voor dat zieken deel moeten nemen aan de ramadan, maar veel mensen willen wel hun religieuze plicht voldoen en houden zich toch aan de afspraken van het vasten. Hebt u diabetes en wilt u vasten tijdens de ramadan dan is het heel belangrijk u aan een aantal regels te houden om de kans op hypo- of hyperglykemie te voorkomen.
Tekst gaat verder onder de video
Diabetes type I en type II
Bij diabetes is de hoeveelheid suiker in het bloed te hoog. Dit komt omdat er of te weinig of geen insuline wordt aangemaakt (diabetes type I) of dat de lichaamscellen minder gevoelig zijn voor insuline (diabetes type II), waardoor er te weinig suiker uit het bloed wordt opgenomen en de suikerspiegel te hoog wordt. Insuline is een hormoon dat wordt gemaakt in de eilandjes van Langerhans in de alvleesklier en dat lichaamscellen stimuleert om suiker uit het bloed op te nemen. Diabetes type I ontstaat meestal al op jongere leeftijd, terwijl type II pas later ontstaat en vaak gerelateerd is aan overgewicht. Diabetes is een aandoening die niet te genezen is, maar die wel onder controle gehouden kan worden met de juiste medicijnen in de vorm van tabletten en/of insuline en met een gezonde leefstijl met veel regelmaat.
Bestaat de diabetes al langere tijd dan is er grote kans op beschadigingen van organen elders in het lichaam, zoals ogen, nieren en het hart. Het wordt met deze beschadigingen ernstig afgeraden om deel te nemen aan de ramadan. Hebt u geen gezondheidsschade dan is deelname aan de ramadan goed mogelijk als u u aan een aantal basisregels houdt. Ga om te beginnen op tijd naar de huisarts, zodat in overleg uw medicatieschema aangepast kan worden aan een ander ritme. Meet, zeker de eerste dagen van de ramadan, regelmatig (minimaal vier keer per dag) uw bloedsuikerwaarden. Doe dit overigens ook als u niet actief meedoet, maar wel op andere tijden eet. Stop altijd met vasten als uw bloedsuikerspiegel beneden de 3,5 of boven de 18 uitkomt.
De risico’s tijdens het vasten
Een hypo
Als u een hele dag niets eet en niets drinkt en ook uw medicatie niet gebruikt maar wel energie verbruikt, loopt u kans een hypo te krijgen. Een hypo is een verkorting van hypoglykemie wat inhoudt dat er te weinig glucose in het bloed aanwezig is. Verschijnselen van een hypo zijn: zweten, beven, hevige honger, geeuwen, troebel zicht, hoofdpijn, hartkloppingen, een wisselend humeur en tintelingen in de ledematen. Een hypo kunt u voorkomen door de dosering van uw medicatie aan te passen of door het tijdstip van inname te veranderen. Doe dit echter nooit op eigen houtje, maar altijd in overleg met uw huisarts en de apotheker.
Een hyper
Na een dag van niets eten en drinken ineens veel eten kan leiden tot een hyper, de verkorting van hyperglykemie oftewel van te veel glucose in het bloed. Ook dit geeft nare verschijnselen, zoals: veel plassen en veel dorst, vermoeidheid en zwak voelen, overgeven, buikpijn, duizeligheid en wazig zien. Om een hyper te vermijden, kunt u het beste gedoseerd beetjes eten, bijvoorbeeld via onderstaand schema.
Tips voor het eten en drinken tijdens de ramadan bij diabetes
Drink ’s ochtends voor de dageraad (Suhoor) voldoende (lees veel) water of thee zonder suiker, om het vochtgehalte over de dag op peil te houden. Verdeel daarnaast het eten over drie verschillende momenten: Iftar, Tarawih en Suhoor.
Iftar
Eet om te beginnen een kop soep, met een stukje brood en een dadel. Neem daarna flink wat groente, wat bonen en een stukje kip, vis of vlees.
Tarawih
Neem om middernacht een handje ongezouten noten en twee crackers met bijvoorbeeld kaas (geen zoet). Eet vervolgens een stuk fruit.
Suhoor
Kies voor een gekookt ei, twee sneetjes brood met kaas en wat rauwkost. Drink op zoveel mogelijk momenten water en/of thee zonder suiker. Hebt u nog vragen, aarzel dan niet om contact met uw huisarts en/of uw apotheker op te nemen.
Bron: Diabetesfonds
