Tegenwoordig zie, hoor en lees je er veel over. Over DNA-testen. Over hoe je je verwantschappen kunt achterhalen door het afnemen van wangslijmvlies, of te weten kunt komen waar je verre voorouders vandaan komen. Er zijn zelfs testen verkrijgbaar die je voedings- en dieetadviezen geven op basis van kenmerken gevonden in het DNA. Wat is DNA nu eigenlijk en hoe werken die testen precies? In de komende twee blogs vertellen we u er meer over. We beginnen in deze blog met de basis: het DNA zelf.
Wat is DNA?
DNA, wat staat voor desoxyribonucleid acid of in het Nederlands desoxyribonucleine zuur, is of zijn de belangrijkste bouwstenen van het leven. Het bepaalt de bouw, afbraak en opbouw van iedere cel en het is dan ook in alle celkernen van zowel mensen, dieren, planten en schimmels terug te vinden. Johann Friedrich Miescher was zo’n 150 jaar geleden de ontdekker ervan. Later, in 1953, ontdekt onder andere Rosalind Franklin dat de structuur van DNA altijd bestaat uit een dubbele helix met daartussen verbindingen waardoor het lijkt op een wenteltrap. Het principe werkt als een ritssluiting die open en dicht kan, waardoor andere verbindingen kunnen worden gemaakt. In ieder DNA molecuul bevinden zich vier nucleotiden:
- Adenine A
- Guanine G
- Cyrosine C
- Thymine T
Deze nucleotiden vormen altijd paren in dezelfde combinaties, een A met een T en een G met een C en dit noemen we onze genen. Hoe deze paren in de wenteltrap liggen, is voor iedereen verschillend, waardoor DNA een unieke persoonlijke code vormt. Wel zijn ze per individu overal gelijk; of je nu DNA bekijkt uit wangslijmvlies of uit bloed. Ieder wezen heeft dus een eigen blauwdruk en dus ook een eigen bouwplan, waardoor we allemaal, ondanks dat we misschien heel nauw aan elkaar verwant zijn, altijd van elkaar verschillen.
De menselijke code
In 1990 startte het grootste wetenschappelijk onderzoek ooit met DNA in de hoofdrol: Het Human Genome Project. Doel van dit project was de volledige menselijke code te achterhalen en te begrijpen om zo erfelijke ziekten te kunnen bestrijden. Tien jaar later, in 2000, is de code in zijn geheel in kaart gebracht, maar heeft men nog steeds niet goed duidelijk hoe precieze ontwikkelingen tussen genen en ziekten zijn.
Inmiddels kan men dus wel een volledige DNA-code uitlezen en kunnen we over heel veel erfelijke zaken iets te weten komen. Zo vertelt de genetische code je bijvoorbeeld wie je voorouders waren. Dit kan trouwens alleen door gegevens te vergelijken met al opgeslagen gegevens van anderen in een databank. Zo kan in kaart worden gebracht wat je etnische achtergrond is en kan DNA als bewijs dienen in bijvoorbeeld moordzaken.
Naast DNA-onderzoek in ziekenhuizen en laboratoria is het ook mogelijk om zelf via een commerciële test onderzoek te laten doen naar uw DNA. Dit kan op het gebied van afkomst, voor vaderschapstesten en testen voor advies over voeding, gezondheid en loopbaan. Om wat meer over de verschillende testen en de betrouwbaarheid ervan te weten te komen, leest u het vervolg op deze blog; ‘Een DNA-test kopen ,waar moet ik op letten?’
