Meestal valt de aandoening pityriasis versicolor pas op in de zomermaanden, als iemand wat bruiner is en ook minder kleding aanheeft. De kleine vlekjes, die zowel lichter als donkerder kunnen zijn, zijn dan namelijk een stuk zichtbaarder. Daarom heet de aandoening ook wel zomergist. En die naam geeft weer aan wat de aanstichter van de aandoening is; een gist, die overigens niet besmettelijk is.
Een gist is een eencellig organisme dat zich door knopvorming vermeerdert. En deze gist, die door het leven gaat onder de naam Malassezia globosa of Malassezia sympodialis, is een soort schimmel die bij heel veel mensen op de huid voorkomt. Meestal heb je er helemaal geen last van, maar soms ontstaat er een ‘overgroei’, oftewel een teveel aan gist. Dit gebeurt vaak op plekken waar in de huid veel talgklieren zitten en waar de huid dus vetter is. Bij de mens zijn niet alle delen van het lichaam even ‘vet’. Sommige delen, zoals de behaarde hoofdhuid, de lichaamsplooien, bovenrug en borstkas, zijn duidelijk vetter dan andere. Daarnaast groeit de gist harder als de huid warm en vochtig is; als je zweet bijvoorbeeld. De gist zorgt voor een ontsteking in de buitenste laag van de huid en hierdoor wordt de pigmentaanmaak verstoord. Ook gaat de huid schilferen en jeuken. De aandoening komt met name voor bij jongvolwassenen.
Zomergist is, door de vele vlekjes en schilfering een herkenbare aandoening en hij is gemakkelijk met het blote oog te diagnosticeren. Afhankelijk van de huidskleur zien de vlekjes er wel verschillend uit. Zo hebben mensen met een van nature lichte huid vaak lichtbruine tot donkerrode vlekjes en mensen met een wat donkerdere huidskleur vaak lichtere vlekjes. Vaak draait in de zomer de kleur wel om; de huid om de vlekjes wordt bruin en de aangedane plekken blijven achter in kleur.
Opvallend is dat de vlekjes allemaal verschillend van afmeting zijn. Sommige zijn slechts enkele millimeters terwijl andere tot wel meer dan tien centimeter in doorsnede kunnen worden. Soms vloeien de vlekjes uiteindelijk in elkaar over, wat cosmetisch ontsierend kan zijn. Alhoewel zomergist veel gezien wordt in de wat warmere landen – hier heeft tot wel veertig procent van de bevolking er last van – zien we het ook steeds vaker in Nederland.
Wat kun je tegen zomergist doen – tips
In principe is zomergist een onschuldige aandoening die uiteindelijk vanzelf weer verdwijnt. De klachten gaan ook niet veel verder dan ontsierende vlekjes, wat schilfering en soms wat jeuk. Maar om de gistovergroei wat in te dammen, zijn er wel een aantal tips te geven:
- Droog na het douchen en/of zwemmen de huid goed af met een zachte schone en droge handdoek.
- Draag altijd droge kleren en kleed je na veel zweten om.
- Smeer zonnebrandcrème met zo min mogelijk vet of olie op de huid.
- Slaap in een koele slaapkamer en verschoon bij veel zweten het beddengoed.
- Jeuken de vlekjes? Smeer ze dan in met shampoo met seleensulfide of ketoconazol. Dit zijn speciale antiroosshampoos die zonder recept bij de apotheek verkrijgbaar zijn. Meng de shampoo met en beetje water en smeer het vervolgens met een gaasje of washandje alleen op de vlekjes. Laat het tien minuten intrekken en spoel het vervolgens goed af onder de douche. Herhaal dit een week lang één keer per dag.
- Soms wil ook miconazolcrème helpen. Ook deze crème tegen gisten en schimmels is zonder recept verkrijgbaar. Let wel op dat je miconazol voor de huid koopt.
En als de vlekjes niet verdwijnen?
In een aantal gevallen gaan, ondanks bovengenoemde tips, de vlekjes niet weg. In dat geval kan de huisarts pillen voorschrijven met daarin de stof itraconazol of fluconazol. Dit zijn antischimmelmedicijnen. Op deze manier wordt de gist ‘van binnenuit’ gedood en wordt het hele lichaam behandeld.
Als je genezen bent van zomergist, zullen de vlekjes nog wel langere tijd zichtbaar blijven. Dit is het gevolg van het afscheiden van de gist van een stofje dat langdurig een remmend effect heeft op de pigmentvorming. Hierdoor kan het lijken dat de zonnegist niet volledig bestreden is. Meestal zijn de vlekjes echter na een half jaar niet meer zichtbaar. Heb je eenmaal zonnegist gehad dan kan het voorkomen dat je het meerdere keren terugkrijgt, met name in de zomer als de temperaturen oplopen. Is dit het geval dat is het verstandig om in de zomermaanden preventief ketoconazol hoofdgel te gebruiken.
Tot slot
Heb je vragen over zomergist, stel deze dan aan je huisarts. Wil je meer informatie over medicijnen dan kun je het beste terecht bij je apotheker.
